مصاحبه بسیار شنیدنی مجله همشهری با ماهان بهرام خان

مصاحبه جدید و بسیار شنیدنی مجله همشهری با کاندیدای بهترین آلبوم سال ( من هنوز ... ) . ماهان بهرام خان ...

 

کم تر از 2 ماه است که آلبوم «من هنوز...» ماهان بهرام خان به بازار موسیقی آمده، حالا این که هیچ یک از مطبوعات، درست و درمان به آن نپرداخته اند، لابد به این خاطر است که خیلی می خواهند جزو «اولین ها» باشند و اسم نا آشنای بهرام خان خیلی برای کسب این رتبه به کارشان نیامده (یکی از رفقا می گوید که با چشم های خودش دیده روی شیشه مغازه ای نوشته اند؛ «آلبوم جدید «ماهان» و «بهرام خان» موجود است»!)،آن ها در هیاهوی «اولین» شدن ها حتی به نام تحریک کننده گروه«0111»، که گوشه های روی جلد این آلبوم به خوبی دیده می شود هم توجهی نکردند که دست کم «از آن لحاظ» (این که یک غیر مجاز، حالا مجاز شده) به آن بپردازند. اما از ما می شنوید توی این آلبوم دیگر نه ماهان بهرام خان «0111» است و نه «من هنوز...» یک آلبوم پاپ- رپ. ماهان سربزیر (و اهل بابل) حالا از رفقای رپ خوانش جدا شده و توی این کار جدید به یک سبک شسته و رفته پاپ- آر اند بی (R&B)، نزدیک شده است. جالب این که با مقایسه چند قطعه زیرزمینی گروه «0111» و این آلبوم تازه، می شود فورا به این نتیجه رسید که کار تنظیم و آهنگ سازی ماهان، نسبت به آن موقع حسابی پخته تر شده و سبک مورد علاقه اش را یافته است. ماهان در ترانه «خاکستری» این آلبوم تازه می خواند؛ «دیدی اگه سیاه بشی/ سپیدی خوب پیدا می شه/ تو ام سیاه، منم سپید/ عشقا خاکستری می شه...»، گویا او هم به سرعت متوجه شده که توی این فضای موسیقی که دیگر نمی شود به راحتی رپ خوب و سالم را از غیر از آن جدا کرد، باید راه حرفه ایش را کاملا جدا کند.

یک بیوگرافی کامل از خودت به ما بگو، چندین بیوگرافی مختلف از تو دیده ایم!ماهان بهرام خان هستم، متولد 1366، آبان ماه، دانشجوی مقطع کارشناسی مهندسی برق هستم.

کار موسیقی را از کی و چگونه شروع کردی؟
اوایل سال 79. با پیانو هم شروع کردم. با استاد پیانو ام هم با تئوری موسیقی و هم تئوری پیانو آشنا شدم. بعد هم کم کم با بچه های گروه مان آشنا شدم. دوستی داشتم که من را با ابزار موسیقی و میکس آشنا کرد.

اول از همه می خواستیم نظرت را راجع به رپ های زیرزمینی بدانیم. فرض کنیم که اصلا سبک رپ مجاز بود، تو با کلیت آن با این شیوه ای که دارد ارائه می شود موافقی؟
یک چیزی را همین اول گفت و گو به تان بگویم که اگر خود من مسئول اعطای مجوز به این کارها بودم ، هیچوقت به آنها مجوز نمیدادم ! تعریف من از رپ این است که یک سری حرفها را که نمی شود در سبک پاپ وارد کرد و خواند ، به راحتی می شود در سبک رپ آن ها را فریاد زد. اگر مثلا پاپ را به یک فهرست تشبیه کنیم، رپ توضیحات است. توی این سبک زیاد مجبور نیستی در قید و بند اوزان کردن کلام ها روی ملودی باشی و به همین خاطر راحت تر و بهتر می توانی حرف هایت را بگویی. ما بخاطر همین رپ را وارد کارهای اولیه گروه مان-0111- کردیم . کاری با بقیه گروه ها ندارم ولی ما به رپ یک چنین نگاهی داشتیم و آن زمان که ما شروع به کار کرده بودیم ، هنوز این بلاها سر کلام رپ نیامده بود و تا این حد ذهنیت ها نسبت به آن خراب نشده بود.

علاوه بر دشنام دادن ها و واژه های خارج از عرفی که در این نوع رپ خوانی به کار می رود، در بسیاری مواقع از شعرهایی سخیف و بی ارزش هم استفاده می شود که البته این روزها حتی به موسیقی پاپ هم سرایت کرده.به نظر من ، مخاطب و شنونده است که به هرحال طبق سلیقه ای که دارد ، موسیقی مود علاقه اش را انتخاب می کند. یک سری موسیقی ها را بعضی ها می خواهند که به زور به خورد مخاطب بدهند . یک سری افراد هم جسارت و گستاخی بیش از حد این قبیل آهنگ ها ، مورد پسندشان قرار می گیرد و همین باعث گسترش چنین موجی می شود که حالا خیلی سخت می شود جلویش را گرفت.

گاهی اوقات کار از گستاخی صرف می گذرد و به پرده دری می رسد! ذهنیت منفی ای که برای سبک رپ توی جامعه ما بوجود آمده باعث شد تصمیم بگیری آلبومی کاملا پاپ ارائه دهی؟
من به هیچ وجه دلم نمیخواست که فعالیت های موسیقایی ام مدام عقب بیفتد و اطمینان داشتم که مجوز گرفتن رپ با این فرمی که دارد ارائه می شود امکان پذیر نیست. نمی توانستم ریسک کنم و بازهم منتظر بمانم.

یعنی ایده آل ات اجرای رپ بوده و حالا به خاطر محیا نبودن شرایط، سلیقه ات را تغییر داده ای؟
وقتی همه کارهای آلبومم مثل کلام، آهنگ و تنظیم و ... را خودم انجام می دادم و بعد از این همه تلاش و سختی کشیدن ها، آن هم با این امکانات محدود، همه بر می گشتند و با لحن نیشداری به ام می گفتند؛ «تو خواننده رپی» خیلی به ام بر می خورد . من از درجا زدن متنفرم و می خواستم در عرصه موسیقی حرفه ای تر بشوم تا نوع دیدگاه ها را نسبت به خودم و کارهایم تغییر بدهم.

یعنی حرفه ای شدن و ورود به دنیای رسمی را ترجیح دادی به اینکه مثلا سبک مورد علاقه ات را ادامه بدهی و بخش رپ اش را از کارت حذف کردی.
من سبک رپ را دوست داشته و دارم . وقتی آلبوم را به کمپانی آوای نکیسا و آقای علمشاهی ارائه دادیم ، 4 قطعه از آلبوم ، پاپ-رپ بود ، ولی ایشان با این همه تجربه وقتی می گویند که فعلا امکان ارائه چنین قطعه هایی نیست خب ما چاره دیگری نداشتیم . البته این به هیچ وجه به این معنی نیست که کلیت آلبوم به دلم ننشسته . من واقعا این آلبوم را دوست دارم و خیلی هم به موفقیت اش اطمینان دارم. اما خب، بدون رپ!

کمی به عقب برگردیم.اولین کارهای گروه 0111 که مخلوطی از پاپ و رپ بود، کجا و به چه صورت ضبط و منتشر شد ؟
ما در مجموع 7 قطعه پاپ-رپ داشتیم که 3 تا از اولین کارهای مان را آقای آریا آرام نژاد برای مان در همان بابل ضبط کردند و من در همین آلبوم «من هنوز» هم از او تشکر کرده ام. اما بعد با بچه های گروه تصمیم گرفتیم که یک Home Studio جمع کنیم و آرام آرام شروع به کار کردیم و حتی تمام قطعات این آلبوم جدید هم در همان استودیو ضبط و تنظیم شده و به هیچ وجه از استودیوهای تهران، کمک نگرفتیم.

اولین کارهایی را که احساس کردی خوب از آب درآمده، چه طوری عرضه کردی؟
چون آن موقع زیاد با مؤسسه های فرهنگی و هنری تهران آشنایی نداشتم،از طریق اینترنت و سایت های موسیقی که به هر حال در دنیای مجازی، اسم و رسم دار بودند، کارها را پخش کردیم و بعد از پخش موزیک ویدئوی مان- Loveless- از یکی از کانال های ماهواره ای، شناخته تر شدیم .

چطور با شرکت ارائه دهنده آلبومِ تازه و رسمی ات آشنا شدی؟
بعد از ساخته شدن موزیک ویدئوی مان، از طریق کارگردان همان ویدئو که با یکی از برادران علم شاهی آشنا بود، با این مؤسسه آشنا شدیم. و به این خاطر که این شرکت از لحاظ اعتبار هم جایگاه ویژه ای در بین شرکت های مختلف دارد، دیگر شک نکردم که برای آینده کاری ام مناسب هستند.

بعضی از قطعه های آلبوم ات، در اولین مواجهه، شباهت زیادی در تنظم و میکس و مسترینگ ، به سبک کارهای سیروان خسروی دارد، با این تفاوت که سبک خواندنت آر اند بی (مثل سبک کریگ دیوید) است، قبول داری؟
بهروز صفاریان و سیروان خسروی بهترین تنظیم کننده های موسیقی در ایران هستند و خیلی ها همین سوال شما را در مورد تراک 1 از من پرسیده اند و معتقد بودند شبیه یکی از کارهای سیروان شده . ولی من به هیچ وجه تقلید نکرده ام و فقط سعی کرده ام که با امکانات فوق العاده محدودم ، موسیقی ام را به موسیقی مدرن نزدیک کنم . من ملودی های شرقی را در آلبومم گنجانده ام ولی سعی کرده ام که حتما با یک تنظیم مدرن ، فضا را به روزتر و قوی تر کنم. البته ناگفته نماند که نرم افزارها و سمپل هایی که الان برای میکس در بازار ایران موجود است، جنس و نوع صدای شان شبیه به هم است.

قبول داری که این تغییرات به نوعی ناخواسته، باعث شده که کارهای بهتر و قوی تری از تو بشنویم؟ با این شرایط تا ایده آل ذهنی ات چقدر فاصله داری؟
همیشه به این فکر می کنم که اگر سبک رپ من هم مجوز می گرفت ، تا چه سنی قرار بود که رپ-پاپ را ادامه بدهم ؟ الگوی من توی اجرا، کریگ دیوید است. شما ببینید، جدیدااز لحاظ ظاهری و موسیقایی چقدر تغییر کرده، به قول معروف سر و سنگین تر شده، در هر سن و سالی که هر کاری نمی شود کرد. من قرار است که در دنیای موسیقی بمانم. اگر هم قرار بود که سبک رپ ام مورد تأیید قرار بگیرد، فوق اش یکی دو آلبوم دیگر می توانستم در این سبک کار کنم، اما در کنسرت هایم مثلا به مشکل بر می خوردم، اجرای زنده رپ،اصلا با فرهنگ ایران امروز جور در نمی آید.


توی قطعه « روشن و تاریک» در این آلبوم تازه ات، نوای اصیل وایرانی سه تار را با موسیقی ات تلفیق کرده ای، این استفاده از تم های شرقی و حتی به نوعی موسیقی آیینی و مذهبی در کارهای قبلی ات هم احساس می شد، اصراری داری به تلفیق نوای شرقی و سنتی در ترانه هایت؟
 مردم ایران همیشه تحریرهای شرقی و کاملا ایرانی را به نوع های دیگر ترجیح می دهند. بیش تر ایرانی هایی که علاقه مند به موسیقی با کلام غیرفارسی هستند، بیش تر به موسیقی عربی و ترکی گرایش دارند، به این خاطر که شرقی تر است و به خلق وخوی ایرانی نزدیک تر. من ملودی های شرقی را با تنظیمی مدرن در آلبوم به کار برده ام و بی نهایت از این کارم راضی ام. مثلا در یک جای ملودی ها که تقریبا تم اش راک است به جای سازی به اسم بانجو ( که ذاتا غربی و متعلق به سبک کانتری است) از سه تار ایرانی استفاده کرده ام که این کار حسابی هم مورد توجه مخاطبان قرار گرفته، چون ایرانی تر شده و فضا کاملا ملموس برای ایرانی ها از آب درآمده است.

این اواخر، هر از گاهی قطعه هایی که کمی حال و هوای سبک رپ در آن بوده از رسانه ملی پخش شده و بعضی موقع ها هم تک و توک ترانه هایی توی بازار موسیقی دیده شده است. نظرت درباره این تک مضراب های ناگهانی و غافل گیر کننده مجاز و رسمی چیست؟ با آن ها موافقی؟
همان طور که گفتم شاخصه رپ خاصیت اعتراضی و فریاد گونهء آن است. چند وقت پیش در برنامهء کودک تلویزیون چند عروسک دیدم که با حرکات موزون سر و دست که مخصوص رپ خوان های بزرگ جهان است با یک ملودی شاد در حال اجرای سبک رپ هستند! بچه ها هم می خندیدند. بی انصافی نیست؟ چه طور است که سبک رپ برای خنده و تفریح هیچ عیب و ایرادی ندارد که پخش بشود یا بهتر بگوییم، به مسخره گرفته شود یا مثلا رضا عطاران ترانه خوب عنوان بندی «خانه به دوش» که نمونه خوب و موفق پاپ-رپ است را ارائه می کند، اما بعد در کمال تعجب می بینیم که برنامه مثلا «شوک» هم ساخته می شود! وما گیج و منگ این وسط می مانیم که بالاخره نگاه ما و جامعه نسبت به سبک رپ چیست و اصلا چه گونه باید باشد؟

سبک رپ در تعاریف جهانی، به هرحال فراتر از آن چیزی است که الان توی ایران رواج پیدا کرده. این نوع رپ فارسی چقدر به ایده آل جهانی آن نزدیک است؟
اگر نظر شخصی من را بخواهید فقط کارهای یاس و 0111 در حد و اندازه های رپ مدرن ظاهر شده اند، نه این که چون زمانی با آن گروه بوده ام، به این خاطر که آن موقعی که ما رپ اجرا می کردیم هنوز انقدر توی آن فحاشی رواج نداشت و هنوز بدنام نشده بود.

رپ در ایران راهش را گم کرده، چه حرفی در این زمینه داری؟ و چه پیشنهادی برای رفع سؤتفاهم هایی که برای جامعه در این زمینه بوجود آمده داری؟
رپ موسیقی ارزانی است، اگرچه سبک پاپ هم موسیقی ارزانی شده است و گواه این ادعایم کلیپ های فراوان و چیپی است که داریم می بینیم. اما مشکلی که این وسط وجود دارد این است که اجرای گونه رپ توی ایران، برای یک رده سنی خاصی جذابیت پیدا کرده و طبیعتا به دغدغه های همان سن می پردازد. حالا شما به این فکر کنید که دغدغه یک نوجوان 17-16 ساله امروزی چه چیزهایی می تواند باشد؟ همین دلایل به ظاهر کوچک به نظرم جواب سؤال شماست.

دید خانواده و دور و بری ها، نسبت به آن موقعی که کار گروهی تان زیرزمینی ارائه می شد تا الان چه تفاوت هایی کرده است؟
یکی از افتخاراتم این است که خانواده ای دارم که همواره و در هر شرایطی حمایت ام می کنند، در ایران کم تر خانواده ای پیدا می شود که بگذارند فرزندشان که مهندسی برق خوانده وارد دنیای موسیقی بشود. پدر من این اجازه را به ام داد و جوابش را هم گرفت. پدر و مادرم متوجه شده اند که تولید یک آلبوم، آن هم با امکاناتی اینچنین کم، دلیلی جز عشق و علاقه من نسبت به موضوع نمی تواند داشته باشد.

خودت فکر می کنی قوی ترین ترک های آلبوم ات کدام هاست؟
من یک نظرسنجی روی سایت ام گذاشتم و چیزی حدود 58 درصد مخاطبانم به ترک 2 - «اشتباه» - رأی دادند. بعد هم ترک 7 - «موریانه خورده» - بود که بیش تر مورد قبول واقع شد. اما چیزی که برای من عجیب بود این است که من دیروز با یک مجله تخصصی موسیقی مصاحبه داشتم و آنها گفتند که ترک 1 و 5 خیلی خوب از آب درآمده! منظورم این است که انگار آلبوم تک ترکی نشده که فقط یک یا دو قطعه خوب و قوی داشته باشد.

برنامه کنسرت هم داری؟
کنسرت کیش تقریبا قطعی شده. دنبال این هستیم که یک کنسرت مشترک هم با بهنام علمشاهی دوست و رفیق عزیز و هنرمندم اجرا کنیم که اگر خدا بخواهد منتظر مجوزش هستیم.